„Polacy po dwunastu latach kontaktu z Wałęsą nie są w stanie osądzić, czy jest on bohaterem, łajdakiem czy błaznem. Dzieje się tak dlatego, że niewielu Polaków odważyło się zagłębić w przeszłość. Pozwolono, by motywy postępowania Wałęsy w latach kryzysu – 1970, 1980, 1982 i 1989 – pozostały tajemnicą, jego wybór przyjaciół i wrogów traktowano po prostu jako przejaw ekscentryzmu bądź kaprysu. Przedstawienie Wałęsy jako tajnego agenta było niemal z pewnością niewłaściwe, ale nasuwało wątpliwości: dlaczego Wałęsa zachowywał się tak dziwnie, czasem z błyskiem geniuszu, a czasem bardzo nieudolnie, szczególnie w ważnych sprawach politycznych? Życie Wałęsy dostarcza klucza do zrozumienia upadku komunizmu na Wschodzie i może pomóc w rozwikłaniu zagadek postkomunistycznego świata – jego uśpionej przemocy, jego najgłębszych lęków. Lecz do tej pory życie Wałęsy badali jedynie hagiografowie lub skwaszeni dworacy.” – ten cytat, pochodzący z książki „ Nagi prezydent. Życie polityczne Lecha Wałęsy” Rogera Boyesa z roku1994, doskonale oddaje atmosferę, w jakiej Wałęsa i jemu podobni, funkcjonowali w III RP i zawiera smutną prawdę o kondycji naszego społeczeństwa. Które woli nie wiedzieć.
Lektura książki o Wałęsie - najważniejszej książki ostatniej dekady, była dla mnie doświadczeniem wstrząsającym. Nawet nie z powodu potwierdzenia wiedzy o agenturalnej przeszłości Wałęsy – o czym wiedział każdy, kto wiedzieć zechciał, lecz przerażającego obrazu Polski, jaki wyłania się z kart książki IPN- owskich historyków.
Opis mechanizmów funkcjonujących w latach PRL –u, nawet zdecydowanego przeciwnika spiskowej teorii dziejów skłoniłby do rewizji przekonań. Zdarzenia, które w oficjalnej wersji historycznej miały być efektem naturalnych, spontanicznych procesów, jawią się jako w pełni sterowane i kontrolowane operacje komunistycznych służb.
Ogromną zasługą książki Cenckiewicza i Gontarczyka jest ukazanie tajnych mechanizmów, mających bezpośredni wpływ na rzeczywistość lat 70 i 80 tych. Po publikacji tej książki, zasadnym i fundamentalnym staje się pytanie – na ile powstanie „Solidarności” i zdarzenia z lat następnych były efektem społecznego sprzeciwu wobec reżimu komunistycznego, na ile zaś stanowiły dramatyczny spektakl, w którym scenariusz pisali sami komuniści?
Przedstawiam poniżej dwa dokumenty Służby Bezpieczeństwa z gorącego okresu roku 1981. Znajdują się na stronach 352-353 książki "SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii". Pokazują, że Lech Wałęsa był nie tylko rozpracowywany (sprawa operacyjnego rozpracowania kryptonim »Bolek«), ale również „ochraniany”przez SB. Z jednej strony Służba Bezpieczeństwa prowadziła grę mającą na celu zachowanie Wałęsy na stanowisku przewodniczącego Krajowej Komisji Porozumiewawczej (później Komisji Krajowej) NSZZ „Solidarność”, z drugiej dążyła do osłabienia jego pozycji w związku.
Obraz, jaki wyłania się z treści tych dokumentów, powinien skłonić do głębokiej refleksji…
1981 luty 21, Warszawa
– Plan działań przygotowany przez Departament III „A” MSW w razie pozbawienia Lecha Wałęsy funkcji przewodniczącego KKP NSZZ „Solidarność”1
Warszawa, dnia 21 II 1981 r.
TAJNE SPEC[jalnego] ZNACZENIA
KONCEPCJA przygotowania i realizacji działań na przypadek wykonania zamiaru eliminacji Lecha Wałęsy z przewodniczącego KKP NSZZ „Solidarność” przez KSS KOR i elementy ekstremistyczne.
1. Analiza zjawisk występujących ostatnio w niektórych ogniwach „Solidarności”, a głównie na forum Krajowej Komisji Porozumiewawczej wskazuje, że:
1.1. KSS KOR przejawia zamiary zdjęcia bądź doprowadzenia do rezygnacji Lecha Wałęsy ze stanowiska przewodniczącego KKP, jako „zbyt ugodowego wobec rządu”;
1.2. J[acek] Kuroń przygotowuje klimat do obsadzenia stanowiska przewodniczącego KKP przez osobę oddaną KSS KOR-owi. Realne przesłanki wskazują, że J[acek] Kuroń typuje na to stanowisko Zbigniewa Bujaka , przewodniczącego MKZ Regionu „Mazowsze”.
2. Aktualne rozpoznanie wskazuje, że przeciwko L[echowi] Wałęsie opowiedzą się (na forum KKP i w terenie) przewodniczący następujących MKZ: Bujak („Mazowsze”), [Jan] Rulewski (Bydgoszcz), [Eligiusz] Naszkowski (Piła), [Andrzej] Sobieraj (Radom), [Andrzej] Słowik (Łódź) oraz osoby związane z KOR (tylko na forum KKP – ich MKZ-y mogą reprezentować linię obrony Wałęsy): [Lech] Dymarski (Poznań), [Karol] Modzelewski (Wrocław), [Tadeusz] Jedynak (Jastrzębie), a także eksperci i doradcy związani z KSS KOR we wszystkich ogniwach.
3. W obronie Wałęsy opowiedzą się czynnie:
3.1. MKZ w: Bielsku-Białej, Bytomiu, Katowicach, Wałbrzychu, Lublinie, Szczecinie, Krośnie, Rzeszowie i tzw. mniejsze;
3.2. Episkopat Kościoła katolickiego i eksperci ze stowarzyszeń chrześcijańskich;
3.3. Chłopi – w rezultacie udziału Wałęsy w końcowej fazie pertraktacji strajkujących w Rzeszowie i Ustrzykach z rządem.
4. W razie zaistnienia przewidywanej sytuacji planuje się podjęcie szeregu działań obronnych i ofensywnych.
4.1. Polska Agencja Prasowa winna opublikować oświadczenie zawierające tło i przyczyny odsunięcia Lecha Wałęsy ze stanowiska przewodniczącego KKP przez KSS KOR i elementy ekstremistyczne w „Solidarności”. Projekt oświadczenia winien być opracowany w Zespole Propagandy KC PZPR z wyprzedzeniem;
4.2. Wskazanym byłoby oświadczenie Episkopatu broniące Lecha Wałęsy. Rolę inspirującą winien przejąć Dep[artament] IV MSW;
4.3. Wskazanym jest natychmiastowe spotkanie się z L[echem] Wałęsą przez członka rządu (wicepremiera [Mieczysława F.] Rakowskiego albo ministra [Stanisława] Cioska) i opublikowanie komunikatu rzecznika prasowego rządu, w treści którego wyrażony byłby szczery żal z powodu odejścia L[echa] Wałęsy ze stanowiska przewodniczącego Krajowej Komisji Porozumiewawczej;
4.4. Wyprzedzająco opracować treść ulotki w obronie Wałęsy, a przeciwko KSS KOR. Zawierać ona winna:
– sylwetkę Wałęsy,
– odpowiedź na pytanie, dlaczego KOR wykańcza go,
– akcentować powiązania KSS KOR z zachodnimi ośrodkami dywersyjnymi,
– ewentualnie, kto występował i głosował przeciwko Wałęsie.
Treść ulotki opracują: Wydz[iał] I i III Dep[artamentu] III-A i Wydz[iał] IX Dep[artamentu] III MSW.
Ulotki winny być rozkolportowane w miejscach publicznych miast wojewódzkich i w dużych zakładach pracy, siłami własnymi SB, po zdjęciu Wałęsy.
4.5. Wszystkie piony operacyjne uruchomią w trybie natychmiastowym sieć osobowych źródeł informacji, zlecając im zadanie wywołania i podtrzymania w miejscach pracy dyskusji na temat odwołania Wałęsy oraz inspirowania innych osób do zadawania pytań działaczom „Solidarności” – kto i w czyim interesie doprowadził do zdjęcia wymienionego oraz żądanie przywrócenia Wałęsie władzy.
4.5.1. Wytypowana sieć winna w trakcie dyskusji wskazywać na KSS KOR i osobiście J[acka] Kuronia jako sprawców „wykończenia” Wałęsy.
4.5.2. Zmasowane działania poprzez osobowe źródła informacji i w drodze ulotkowej winny wywołać powstanie „powszechnej obrony” Wałęsy i potępienie KSS KOR.
4.6. Inspirowanie środków masowego przekazu.
4.6.1. Wytypowani uprzednio redaktorzy telewizji i radia winni przeprowadzać wywiady z robotnikami dużych zakładów przemysłowych, opowiadających się za powrotem L[echa] Wałęsy i natychmiast je publikować;
4.6.2. Dep[artament] II w zakresie możliwości inspirował będzie korespondentów zachodnich do obrony Wałęsy i wskazywania na KSS KOR jako sprawcę „przewrotu” w „Solidarności”;
4.6.3. Dep[artament] I spowoduje nadsyłanie z krajów zachodnich, o[d] licznej Polonii, listów w obronie Wałęsy, kierowanych do MKZ dużych zakładów pracy i KKP;
4.6.4. MSZ poprzez swoich pracowników w kraju i za granicą winno podczas spotkań ze swoimi partnerami z państw zachodnich odpowiednio naświetlać fakt usunięcia Wałęsy.
5. Następnym etapem działalności winien być generalny atak na przeciwników Wałęsy – doprowadzenie do ich kompromitacji, izolacji i odsunięcie od wpływów w „Solidarności”. W tym celu należy użyć sieci TW oraz inspirować ogniwa „Solidarności” i działaczy w dużych zakładach przemysłowych, które poprzednio występowały w obronie Wałęsy.
OPRACOWANO
w Wydz[iale] III Dep[artamentu] III-A [MSW]
Źródło: IPN 0236/277, t. 2, k. 208–211, oryginał, mps.
Str.352
******************
1981 marzec 26, Warszawa – Prognoza rozwoju sytuacji w KKP NSZZ „Solidarność” oraz plan ochrony Lecha Wałęsy przygotowany przez Departament III „A” MSW w razie próby zamachu na jego życie.
Warszawa, dnia 26 marca 1981 roku
TAJNE SPEC[jalnego] ZNACZENIA
Egz. nr 3
PROGNOZY rozwoju sytuacji w KKP na najbliższe dni i wynikające z nich wnioski .
W związku z zaistniałą sytuacją polityczno-operacyjną należy się spodziewać poważnego rozłamu w KKP i kierowniczych ogniwach NSZZ „Solidarność”. Wynika to z faktu, że:
– MKZ Bydgoszcz, sterowany przez J[ana] RULEWSKIEGO, dąży za wszelką cenę do niedopuszczenia do żadnych ustępstw „Solidarności” wobec rządu. Zgodnie z wytycznymi RULEWSKIEGO, MKZ Bydgoszcz zmierzać będzie do utworzenia wspólnego frontu ze Zbigniewem BUJAKIEM i MKZ regionu Mazowsze. Koalicja ta w przypadku załamania się WAŁĘSY i kompromisowego stanowiska w rozmowach z rządem zamierza odsunąć go od kierowania „Solidarnością” i ogłosić zdrajcą.
Popiera to Jacek KUROŃ, który stojąc z boku, realizuje własne cele polityczne.
– Ze strony ekspertów katolickich i Episkopatu czynione są naciski na wzajemny kompromis, celem załagodzenia napiętej sytuacji. W tym duchu może ponownie wystąpić kard. [Stefan] WYSZYŃSKI do wiernych, opowiadając się przeciwko strajkowi generalnemu.
Należy przypuszczać, że w tej sytuacji Lech WAŁĘSA, nie chcąc narazić się żadnej stronie, będzie lawirował i podejmował pociągnięcia demonstracyjne. Mimo to należy spodziewać się usunięcia WAŁĘSY z funkcji w kierownictwie „Solidarności”.
Należy przyjąć następujące warianty zachowania się L[echa] WAŁĘSY:
I. W przypadku jego usunięcia odwoła się on do szeregowych członków „Solidarności”,
by opowiedzieli się po jego stronie poprzez :
– do jego świadomości doprowadzone zostało poprzez jego brata [Stanisława Wałęsę] podczas pobytu w Bydgoszczy, że „sprawa bydgoska” była prowokacją przeciwko niemu ze strony RULEWSKIEGO. Upewnił się w tym po demonstracyjnym zachowaniu się przedstawicieli MKZ Bydgoszcz;
– uświadomił sobie, że [Andrzej] ROZPŁOCHOWSKI3 z Katowic usiłuje stworzyć makroregion, aby mu się skuteczniej przeciwstawić;
– zdaje sobie sprawę, co zademonstrował w Bydgoszczy, że KUROŃ i MODZELEWSKI wbijają klin między niego i „Solidarność” i że chcą go pozbawić pełnionych funkcji. Powstrzymuje się z ich wydaleniem jedynie ze względu na dużą pomoc finansową i organizacyjną przy tworzeniu „Solidarności”.
W przypadku tym WAŁĘSIE należy udostępnić natychmiast wszystkie środki masowego przekazu (radio, tv, prasa) do ujawnienia przyczyn wydalenia [go] z kierownictwa „Solidarności”. Należy przypuszczać, że pod wpływem emocji będzie krytykował władzę, ale przede wszystkim wzbudzi nieufność i skompromituje działaczy o ekstremalnych tendencjach.
II. WAŁĘSA dobrowolnie zrezygnuje z funkcji przewodniczącego pod naciskiem skrajnych działaczy NSZZ „Solidarność”. W tym przypadku uruchomiony zostanie zaktualizowany plan ochrony L[echa] WAŁĘSY w NSZZ „Solidarność”.
III. Elementy ekstremalne mogą zdecydować się na fizyczne unicestwienie (zamach) L[echa] WAŁĘSY w okolicznościach sprzyjających obciążeniem za zamach SB lub MO. Sprzyja temu aktualna nagonka na organa MSW oraz rozpowszechniona sprawa RULEWSKIEGO.
Ewentualne fizyczne unicestwienie WAŁĘSY może nastąpić w następujących okolicznościach:
– podczas konsumowania posiłku;
– podczas pobytu w miejscach publicznych;
– podczas kontaktów z innymi osobami np. M. DUCHNIEWSKĄ
– podczas przejazdu do innych miejscowości w kraju;
– w pokoju hotelowym lub w mieszkaniu własnym.
Należy przewidzieć użycie do tego celu wszelkich dostępnych środków toksycznych, broni palnej lub innych niebezpiecznych narzędzi.
W związku z powyższym celowym jest:
1. Wzmożenie rozpoznania operacyjnego wszystkich środowisk mogących podjąć się zamachu, a szczególnie:
– woj. bydgoskie – J[an] RULEWSKI
– woj. katowickie – A[ndrzej] ROZPŁOCHOWSKI
– woj. gdańskie – A[ndrzej] KOŁODZIEJ
bądź reprezentanci RMP
– woj. warszawskie – KOR lub przedstawiciele MKZ Regionu Mazowsze.
2. Wzmocnienie przez Biuro „B” MSW niejawnej obserwacji zewnętrznej L[echa] WAŁĘSY, a zwłaszcza w ogólnodostępnych miejscach jego pobytu.
3. Rozważenie możliwości i celowość przeprowadzenia rozmowy przez czynniki rządowe i zaproponowanie mu ochrony osobistej, choć byłoby to niekorzystne dla wariantu I i II.
Wykon[ano] w 3 egz.
egz. nr 1 – kier[ownictwo]
egz. nr 2 – spr[awa] ob[iektowa] „Aktywni”7
egz. nr 3 – kier[ownictwo] Wydz[iału] [III] Dep[artamentu] III-A [MSW].
Źródło: IPN 0236/277, t. 2, k. 233–235, oryginał, mps.
*****************
Kto pamięta rok 1981, ten wie, że „karnawał Solidarności” był czasem, gdy na krótką chwilę mogliśmy poczuć się wolni. Te 16 miesięcy Polacy okupili później wieloma ofiarami i latami komunistycznego terroru.
Mamy bezwzględne prawo wiedzieć – czy byliśmy wówczas uczestnikami wolnościowego zrywu czy stanowiliśmy tylko „użyteczne tło” dla rozgrywek wewnątrz systemu komunistycznego? Czy ludzie, których III RP namaściła na „przywódców” reprezentowali naród, czy interesy esbeckich mocodawców?
A wreszcie - czy państwo w którym dziś żyjemy, stworzone na mocy paktu z komunistami, nadal jest areną, na której mechanizmy rządzące polityką i gospodarką są wyłącznym i tajnym dominium służb specjalnych i postkomunistycznych grup interesów?
Po książce Cenckiewicza i Gontarczyka, nie da się dłużej zamilczać tych najważniejszych w naszej historii pytań. Nawet, jeśli większość społeczeństwa woli „nie wiedzieć”, obowiązkiem pozostałych jest pytać.
Z wolą czy bez woli rządzących „elit”, znajdziemy odpowiedź.