W STRONĘ RYNKU
_____________________________________________________________________________________________________
ROZWIĄZANIE LIBERALNE
UNIA POLITYKI REALNEJ
Unia Polityki Realnej prezentowała swoje koncepcje gospodarcze w licznych artykułach, dokumentach i dyskusjach. Przedstawiamy poniżej fragmenty "Programu Gospodarczego UPR" z bieżącego roku.
PROGRAM GOSPODARCZY Zasadniczym celem jest doprowadzenie do gospodarki w pełni wolnorynkowej, z własnością pozostającą w rękach prywatnych. Każdy podmiot gospodarczy ma ponosić pełne ryzyko swoich działań - zbierać zysk lub ponosić stratę.
Założeniem jest, że zmiany winny być dokonane w sposób płynny, poprzez zmianę prawa i wykorzystanie naturalnych, pro-wolnorynkowych tendencji, dominujących w społeczeństwie. Chodzi o usunięcie zbędnych praw i ustanowienie przepisów zapobiegających tworzeniu się znanych pułapek społecznych.
Metody dojścia do celu powinny być jak najprostsze, a sam proces zacząć się natychmiast i trwać możliwie krótko.
Poniższy program jest szkicem całości ważniejszych działań.
A. Obieg monetarny.
1. Inflacja zostanie sprowadzona do poziomu odpowiadającego wzrostowi. W tym celu druk pieniądza zostanie konstytucyjnie sprowadzony do tego poziomu. (...)
2. W okresie pierwszych pięciu miesięcy, jeżeli rezerwy zostały zużyte, może być niezbędnym utrzymanie obecnego tempa inflacji. (...)
3. Tempo rozwoju gospodarki powinna określać niezależna od rządu Rada Ekonomiczna. (...)
4. W konstytucji winien znaleźć się zapis traktujący dodruk pieniądza w ilości większej niż wskazany przez RE za równoważny z "kradzieżą dokonaną ze szczególną zuchwałością". (...)
5. Wszelki dodatkowy pieniądz mógłby być wprowadzany do obiegu wyłącznie. przez zakupy w firmach prywatnych lub kredyt dla prywatnych przedsięwzięć. (...)
6. W połowie roku (lub wcześniej, jeżeli nie zaistnieje potrzeba opisana pod A2) należy przeprowadzić denominację. (...)
7. Kurs złotówki do innych walut winien być absolutnie swobodny - i wszelka ingerencja rządu lub banku zakazana ustawowo. (...)
8. Znosi się zasadę nominalizmu. Wszelkie zobowiązania będą przeliczane według kursu ustalonego przez Radę Ekonomiczną (p. A3).
B. Banki
1. Z uwagi na kluczową pozycję systemu bankowego banki będą prywatyzowane w pierwszej kolejności (p. "Prywatyzacja").
2. Na rynek polski dopuszczone zostaną wszelkie stabilne banki zachodnie. (...)
3. W przyszłości ustabilizowane w Polsce duże banki będą mogły ubiegać się o prawo emisji własnego pieniądza. (...)
C. Przyjęta do konstytucji musi być klauzula gwarantująca, że każda ustawa, przepis, dekret, rozporządzenie lub tp. wchodzi w życie dopiero w sześć lat od chwili uchwalenia i opublikowania.
Taka stypulacja przyjęta być może dopiero po zasadniczym uporządkowaniu systemu prawnego, co przypuszczalnie potrwa prawie rok. Jest to z jednej strony gwarancja dla inwestorów i przedsiębiorców - z drugiej strony antybodziec do uchwalania ad hoc przepisów prawnych.
C. Domy i mieszkania.
1. Zostanie wydana ustawa, w myśl której wszystkie budynki staną się z mocy prawa Spółkami Mieszkaniowymi.
Zniknie "łaciatość" budynków mieszkalnych, w których jedne mieszkania były spółdzielcze, inne własnościowe lub kwaterunkowe.
2. Powyższe będzie dotyczyć budynków prywatnych, odebranych pod kwaterunek,
które będą zwrócone właścicielom.
3. Wszyscy, którzy nie wykupili mieszkań, zostaną uznani za właścicieli, którzy wykupili je na takich samych ulgowych warunkach, na jakich sprzedawano do tej pory mieszkania państwowe. Suma wykupu (jeżeli lokator nie zechce jej uiścić) zostanie wpisana na hipotekę. (...)
E. Mała prywatyzacja.
1. Wszelkie drobne przedsiębiorstwa, warsztaty, lokale sklepowe i podobne pomieszczenia zostaną bezzwłocznie (w ter- minie nie dłuższym niż 3 miesiące) wystawione na licytację i sprzedane.
2. Dotychczasowi użytkownicy uzyskają te same ulgi, co lokatorzy (p. D - "Domy i mieszkania"). (...)
3. Samorządy lokalne zostaną zmuszone ustawowo do sprzedaży w terminie jak w E 1 pod groźbą utraty własności oraz wysokich grzywien dla urzędników (oraz radnych, którzy by chcieli powstrzymać prywatyzację. (...)
F. Reprywatyzacja.
1. Wszystkie osoby, które poniosły straty wskutek nacjonalizacji i innych form grabieży nieruchomości, za okupacji narodowo-socjalistycznej, komunistycznej i w czasach socjalizmu realnego - w ciągu 6 miesięcy zgłoszą swe pretensje w odpowiednich urzędach szczebla podstawowego.
2. Grunty posiadane przez państwo zostaną zwrócone wprost. To samo dotyczy nieruchomości, które byli właściciele zgodzą się przejąć bezzwłocznie rezygnując ze wzajemnych roszczeń.
3. Pozostałe roszczenia będą wycenione biorąc za podstawę wartość nieruchomości zgłoszoną do urzędów podatkowych w 1939 roku razy współczynnik inflacji razy procent strat wojennych (to ostatnie nie dotyczy gruntów).
Wiele nieruchomości jest w stanie gorszym - niektóre w lepszym (np. budynek postawiony na gruncie). Jednocześnie byłoby niemoralnym zwracać b. właścicielom pełną wartość, podczas gdy właściciele nie wyzuci z posesji ponieśli straty wojenne, za które nie dostali na ogół odszkodowania.
4. Różnica na niekorzyść właściciela będzie mogła być wpisana na hipotekę. Różnica in minus - z Funduszu Reprywatyzacji (p. G - Prywatyzacja).
5. Wyrównanie z FR (z uwzględnieniem strat wojennych) otrzymają również właściciele domów, w których mieszkania zostały uprzednio sprzedane w ręce prywatne.
G. Prywatyzacja.
1. Prywatyzacja majątku produkcyjnego będzie dokonana możliwie szybko i bez żadnych ograniczeń. (...)
2. W stępem do prywatyzacji jest rozczłonkowanie przedsiębiorstw wielowydziałowych i wielozakładowych. Poszczególny za- kład (wydział) staje się osobnym przedsiębiorstwem. (...)
3. Tak utworzone przedsiębiorstwa zostaną uznane z mocy prawa za spółki (chwilowo jednoosobowe) Skarbu Państwa.
4. Spółki te natychmiast emitują akcje. (...)
5. 5% akcji zostanie sprzedanych w ciągu pierwszych dwóch miesięcy z licytacji publicznej. Nabywcy krajowi uzyskają na ten cel kredyt pod zastaw akcji. Kredyt będzie oprocentowany normalnie, jednak w przypadku opisanym w A 2 spłata kredytu z pierwszych miesięcy zostanie przełożona na koniec okresu spłaty.
6. Na podstawie wyników licytacji zostanie ustalona wartość przedsiębiorstw a więc i wartość opisanych niżej Funduszów.
7. Utworzony zostanie Fundusz Rent i Emerytur (FRiE), na który przeznaczone zostanie 30% akcji każdej firmy.
8. Utworzony zostaje Fundusz Reprywatyzacji, na który przeznaczone zostaje 25% akcji. Jeśli suma roszczeń zgłoszona z F3 będzie mniejsza niż FR, nadwyżka zostanie skierowana do sprzedaży jak w p. ll. Jeśli większa - roszczenia będą proporcjonalnie skorygowane w dół.
9. Zgodnie z Ustawą o Prywatyzacji 10% wszystkich akcji zostanie rozdanych ogółowi obywateli. (...)
10. Zgodnie z Ustawą o Prywatyzacji 20% akcji zostałoby sprzedane pracownikom zakładów ze zniżką 50% wartości. (...)
11. Pozostałe 10% akcji plus ewentualne nadwyżki z FR zostaną sprzedane w ciągu następnych 18 miesięcy na wolnym rynku, po cenach wolnych, sukcesywnie (na giełdach, o ile będą już sprawnie funkcjonować). Będzie można płacić za nie obligacjami państwowymi i zagranicznymi zobowiązaniami Polski. Nabywcy krajowi nadal będą mogli korzystać z kredytu. (...)
H. Obrót akcjami.
l. Obrót akcjami jest całkowicie wolny między osobami prywatnymi. (...)
2. Właścicielem akcji nie może być państwo (polskie lub obce) ani żadna instytucja państwowa lub firma o kapitale w większości państwowym - pod rygorem utraty prawa własności.
3. NBP natychmiast wystawi na sprzedaż zastawione akcje, których właściciele utracili zdolność spłacania kredytu.
4. Akcje FRiE oraz FR są martwe, przedstawiciele tych Funduszów mogą jednak głosować w sprawie emisji nowych akcji.
I. Spółdzielczość.
l. Przedsiębiorstwa spółdzielcze zostaną potraktowane jak w p.G. (prywatyzacja) z tym, że udziały spółdzielców zostaną podniesione do 75% wartości majątku.
2. Spółdzielnie zostaną z mocy prawa uznane za spółki z.o.o. (...)
O. Cła.
1. Cła na większość towarów zostaną zniesione od razu.
2. W przemysłach wolno reagujących i w rolnictwie cła będą stopniowo znoszone w tempie z góry zapowiedzianym, nie dłużej niż przez 6 lat.
P. Podatki.
1. Podstawą systemu będą podatki lokalne. Podatki ziemskie i państwowe będą określane jako procent od podatku lokalnego.
2. Podatki zostaną uproszczone i zredukowane do kilku:
a. powszechny, równy podatek gruntowy,
b. promilowy podatek od wartości nieruchomości,
c. podatek pogłówny.
Podatki a i c spowodują znaczną intensyfikację pracy i wykorzystania ziemi. Podatek b nieco łagodzi a. Pogłówne zostało ostatnio (w mniejszych rozmiarach) wprowadzone pomyślnie w Wlk. Brytanii.
3. Dochody państwa pochodzić jeszcze będą z:
a. żup (sprzedaż prawa do eksploatacji kopalin),
b. "podatku emisyjnego" (regularny do- druk pieniądza - p. Al),
c. z monopolu państwowego. Monopole zostaną zlikwidowane, za wyjątkiem spirytusowego. Jednak podatek od wódki (obrotowy) zostanie dwukrotnie zmniejszony.
4. Pozostałe fundusze będą odseparowane i zrównoważone.
Np. podatek drogowy ukryty jest w cenie paliw. Podatek ten musi w całości iść na budowę i utrzymanie dróg. Najprawdopodobniej powinien zostać znacznie obniżony, co zniżyłoby ceny paliw.
5. Wszelkie pozostałe podatki: obrotowe, dochodowe, od wynagrodzeń, spadkowe, od kupna-sprzedaży, TVA, konsumpcyjne, "popiwek" itd. zostaną zniesione. (...)
6. Nastąpi abolicja podatkowa, jednak pod warunkiem zapłacenia 10% zaległego nominalnie podatku w roku ostatnim i 20% w poprzednim.
R. Rolnictwo.
l. Rolnictwo traktowane będzie jak każdy inny dział gospodarki, jednakże otrzyma ulgi w okresie przejściowym.
Przestawienie się na inny rodzaj produkcji trwa w rolnictwie długo, a było ono do tej pory najbcz1itośniej obrabowywane.
2. Podatek od nieruchomości będzie przez 3 lata rósł co kwartał od zera, stopniowo do pełnej wysokości.
3. Przez 6 lat rolnicy będą mogli od wiosny do jesieni korzystać z preferencyjnych kredytów. (...)
(oprac. wrn)